Narrowband - Wideband?

[.::EmrE::.]

Arkadaşlar Narrowband ile Wideband AFR arasındaki fark nedir? Açıklayabilecek olursa çok sevinirim :)

2.olarak aracımda Narrowband AFR görebiliyorum (okudugum kadarıyla narrowband olması gerekli),ve değer genellikle 13.7 lerde...egzoz takılmadan önce 14 küsürlerde idi,bu farkı neye yormak gerekiyor?
Hibçir fikrim olmadıgı için bu konuda sizden yardım bekliyorum :)

[yavuz364]

aslında temel olarak farkları yapı elemanları dır, narrowband de zirkonyum dioksid metali ile ölçüm yapılıyor ve bu metalin elektriksel tepki süresi biraz daha düşük o yüzden dolayı da anlık AFR yi göremiyoruz..
wideband da ise titanyum dioksid var, bunun elektriksel tepkisi ise 0-5 volt arasında ve hızlı, o yüzden anlık olarak AFR görebiliyoruz, aslında 0-1 veya 0-5 volt olması bizim okumamızın hassasiyetini hiç değiştirmiyor ancak çıkış değerleri farklı olduğu için piyasada 0-5 volt olanlar direk olarak wideband die satılıyor, zaten yurtdışında narrow band ı wideband a çeviren yada tam tersini yapabilen devreler bulunmaktadır.. birde wideband sensörlerin voltaj çıkışları lineer değildir, ve bu yüzden giriş yaptığını alette bunun fonksiyonu olan AFR= 2 x V + 9.6 formül kullanılır (genelde)
geri kalan bilgiler arkadaşın verdiği linkte mevcuttur..

[Maxi]

http://img140.imageshack.us/img140/1343/widebandoutputsv8.gif

bu resimde olay çok net gözükür ,
açıklamak gerekirse ,
narrow yani dar lambda ile
wide yani geniş lambda nın farkı okudukları hava/yakıt karışım oranının detaylarıyla ilgilidir ,

resme bakalım ,
sol taraf zengin karışım ,
sağ taraf fakir karışımı göstermektedir ,

narrow band lambda nın ne kadar dar bir alanı okuduğuna dikkat edin ,;
wideband lambda ise bütün alanı okuyabilir .

genelde tüm standart otomobillerde narrow band lambda takılıdır ,
narrow band lambdanın bize verdiği bilgi sanki bir anahtar-switch gibidir ,
yani karışım fakir .... karışım zengin ..karışım fakir...karışım zengin...

zaten çok hızlı olduğundan fark edemeyiz ama ecuya gelen narrow band lambda sinyali inen ve çıkan bir şkildedir ,
*lambda derki ,fakiriz hacı ?
ecu hemen enjektör sinyalini arttırır ,
*ardından lambda derki ,aloo zenginiz dayı ?
ecu hemen enjektör sinyalini kısar

tabi bu iş saniyede bir kaç kere olur .

uzun lafın kısası ,
wideband lambda bize "TAM" hava yakıt karışım değerini söyler ,
13.2 afr ,14.7 afr, 15.0 afr falan gibi ..


-------------------------------------------------------------------------

birde daha önce yazdığım bir yazı var ,onu komple buraya yapıştırayım

Şimdi nette bulabildiğim en düzgün grafik bu.
Her motorda az-çok farklar olsada ,
kabaca eğri bu şekildedir .


http://img266.imageshack.us/img266/5969/s3421005iph1.jpg


Mesela turbo motorlar atmosferik motorlara oranla ,daha zenginde çalışırlar .

Grafiği açıklayalım ;

En önemli nokta ortada dikine yazan
"stoichiometric mix" yani İDEAL KARIŞIM dır .
(14.7 birim havaya 1 birim benzin)
bu karışım oranında en verimli yanma elde edilir,

Tabloda sol tarafa gidildikçe karışım zenginleşir,
yani benzin artar .

Tabloda sağ tarafa doğru gidildikçe ise karışım fakirleşir,
yani hava fazlalaşır .


Tabloda, düz yeşil çizgi bize ;
NOX gazını.

Tabloda, kesik yeşil çizgi bize;
HC(hidrokarbon) gazını.

Tabloda,siyah düz çizgi bize;
CO(carbon monoksit) gazını.

Son olarakta kesik siyah çizgi olan eğri bize ,
kabaca hava yakıt karışımına göre olan motor gücünü,
verir.En çok ilgilendiğimiz noktada budur.(engine power)

Gördüğünüz üzere en yüksek güç 12:1 oranı civarında alınıyor,
benzin azaldıkça güç düşüyor ,
bir yerden sonra artık fazla fakirleşen karışım tehlike yaratır ,
daha da fakirleşirse artık tam patlatılamayan-yanamayan karışımlar oluşmaya başlar ,

Ne kadar az benzin gönderirsek o kadar ekonomi yaparız diye birşey yoktur ,
karışım ,devire ve yüke göre ayarlanmalıdır.

Düşük devirlerde ve az yüklerde karışım, ideal seviyeler ve hatta fakir tarafta olabiliyorken ,
gazladığımızda ve yüksek yüklemelerde karışım zenginleşmelidir .

Fakat bu noktada gözden kaçırılmaması gereken bir nokta vardır ,
karışım ne kadar zenginse güçte o oranda artmamakta ve
tabloda görüldüğü üzere bir yerden sonra güç kayıpları başlamaktadır .
(kesik siyah çizgi)

Normalde bu iş o kadar basit değil ,
kabaca anlatıyorum ,işin içinde sıkıştırma oranı ,
motorun turbo-atmosferik yapısı ,mekanik farklılıkları,teknolojisi
gibi bir çok değer var ve dediğim gibi motordan motora farklılıklar gösterir.


Bilinenin tersine ,benzin bize güç sağlarken ,
yanma odasına püskürtülen fazla benzinde soğutma görevi görmektedir .

Evet ,tam yükte fazla benzin gönderirsek daha güvenli bölgede kalmış oluruz ,
Zengin karışım içerisinde bulunan fazla benzinin bir kısmı yanamadığı için ,
silindir içerisinin bir miktarda soğumasına yardımcı olur.(EGT ısısı düşer)

O yüzden fabrika çıkışı birçok araç motoru tam gaz ve tam yükte aslında olmaması kadar ,
zenginde ayarlanmıştır, bu bir parça güvenlik sağlar .
sadece ve sadece ,tam gazdaki hava yakıt oranını kontrollü bir şekilde düşürerek bile ,
tatmin edici bir güç alabiliriz .

Çoğu turbo araçlar tam gaz karışım oranları fabrika tarafından 10:1 afr gibi değerlere ayarlı gelir.
Tam gazda standart subaru STI ın arkadan siyah duman attığını görebilirsiniz .
Bu değer her motorun izin verdiği ölçülerde azaltılarak güç alınabilir ,
ama güvenlikten ,motor toleransından ödün verildiği unutulmamalıdır .

Bu tip işlemler için en az ,
wideband lambda (tam hava yakıt karışımı göstergesi)
egt göstergesi ,
knock, vuruntu sesi dinlenerek yapılır.


Bu tabloya iyice baktımda ,
tecrübelerime göre sağ taraf çok fazla iyimser gözükmektedir ,
20 afr gibi değerlerde zaten motor çalışmaz ,
16 afr gibi değerlerden sonra motor teklemeye başlayacaktır ,
en fazla 17 ! sizde ona göre bakın .
11 zengin<----->fakir 17
yani sayı düştükçe karışım zenginleşir,bezin artar


Normalde motor rölantide çalışırken aracın kendi lambdası ,
karışımı en ideal ölçü olan 14.7 afr değerinde tutmaya çalışır ,


araçlarımız üzerinde gelen normal lambdalara "narrow band" lambda deriz,
narrow = dar ,
bu tip lambda ,oksijen sensörleri kabaca bir anahtar gibi çalışırlar ,
motorun zenginmi? - fakirmi ? olduğunu bize daha doğrusu aracın beynine söylerler.
Araç beyni sürekli, karışım zenginse motoru fakire ,
karışım fakirse ,motoru zengine almaya çalışarak ideal karışımı yakalamaya çalışır .

Sonradan taktığımız ve tuning yapılırken kullandığımız wideband lambda göstergesi ise ,
wide = geniş ,
bize tam olarak ne kadar fakirdeyiz ? ne kadar zengindeyiz bilgisini verir ,
kısacası tam olarak hava yakıt karışımını görmemize yararlar .

Şekilde, narrow band lambda ile wideband lambda arasındaki fark ,
net bir şekilde görülmektedir .

http://img140.imageshack.us/img140/1343/widebandoutputsv8.gif

[ACTPK]

Okuduğuna güvenmiyorsan neden konu açıyorsun?

Egzoz takıldıktan sonraki farkta eskisine göre daha zengine düşmesinden dolayı 13.7ye düşüyor. Mesela kutu içi hava filtresi tak tekrardan değer yükselir...

[dragstar]

aslında temel olarak farkları yapı elemanları dır, narrowband de zirkonyum dioksid metali ile ölçüm yapılıyor ve bu metalin elektriksel tepki süresi biraz daha düşük o yüzden dolayı da anlık AFR yi göremiyoruz..
wideband da ise titanyum dioksid var, bunun elektriksel tepkisi ise 0-5 volt arasında ve hızlı, o yüzden anlık olarak AFR görebiliyoruz, aslında 0-1 veya 0-5 volt olması bizim okumamızın hassasiyetini hiç değiştirmiyor ancak çıkış değerleri farklı olduğu için piyasada 0-5 volt olanlar direk olarak wideband die satılıyor, zaten yurtdışında narrow band ı wideband a çeviren yada tam tersini yapabilen devreler bulunmaktadır.. birde wideband sensörlerin voltaj çıkışları lineer değildir, ve bu yüzden giriş yaptığını alette bunun fonksiyonu olan AFR= 2 x V + 9.6 formül kullanılır (genelde)
geri kalan bilgiler arkadaşın verdiği linkte mevcuttur..

yani narrow band afr sesnörümüzü o devreyle beraber kullanarak wideband afr yerine kullanabilirmiyiz:confused:

[Maxi]

yani narrow band afr sesnörümüzü o devreyle beraber kullanarak wideband afr yerine kullanabilirmiyiz:confused:

sanırım orada yanlış bir anlama var ,arkadaş düzeltecektir ,
o mantıkta çalısan devre yoktur,
yani narrow band lambda çıkışını alıp wideband yapamazsın .

olay sadece 0-1 volt ,0-5 volt okuma problemi değildir ,
yukarıda anlattım ,tamamen farklı sensorlerin okuma bandı .

[yavuz364]

teorik olarak kullanabiliriz tabii ama ne kadar doğru bir formüldür bilemiyorm , bende internetten buldum, bu formül çok önemli çünkü, başka bi wideband sensör ile karşılaştırmak lazım doğruluğunu görmek için..

[Maxi]

hımm o zaman detaylara inelim ,

sizin düşünceniz tamamen hatalı ,yada internette okuduğunuz şeyi yazan yanlış yazmış .

narrow band lambda:
çıkışı 0-1 volt arasında sürekli gider gelir halde değişir ,
demiştik ya hani ,anahtar gibi çalışır ,
zengin karışımda çıkış voltajı 0.8 - 1 volt arasında olur ,
fakir karışımda da 0.2 volt falan ,
ama işte arası yok ,
o yüzden çıkış bilgisi zengin veya fakir dir. ne kadar zengindir ?? vermez bize .

çıkışa basit bir voltmetre takın, ölçebilirsiniz bile ,
zaten birkaç ucu daha vardır onlarda içindeki ısıtıcı rezistansın girişleridir ,orayada 12 volt gelir.

hatta hemen baktım google da basit olarak bir narrow band lambda çıkış sinyal görüntüsü buldum ,aynen bu şekilde, rölanti ölçümü bu .
http://www.lanzo.se/auto/graphics/lambda_w.gif

belki görenleriniz vardır ,belkide kullanan vardır arabasında ,
autometerin falan air-fuel göstergesi diye satılan ledli göstergeler vardır, yuvarlak,
işte onlara bakınca rölantide ledler sürekli iner ve çıkar ,gazlayınca tüm ledler yanar .
onuda buldum ,işte
https://secure.buschurracing.com/catalog/images/5775_d.jpg


............



şimdi gelelim wideband lambdaya

tamamen farklı bir yapısı var ,
öyle çıkışına voltmetre bilmem ne takamazsın ,
çünkü çıkış uçlarında 0-5 volt yok.

toplamda şu an net hatırlamıyorum ama 7 tane ucu olması lazım ,
pump-cell adı verilen bir alt yapısı var ve birşey okumak için ciddi elektronik bir devre kullanmak şart, bu kablolardan 2 tanesi gene ısıtıcı resiztans için kullanılır ama direk 12 volt ta verilmez, PID yapısında elektronik olarak sürülmesi gerekir.

peki nerede bu 0-5 volt çıkışı ?
işte o devre tasarlanırken okunan lambda bilgisini dışarıya vermek için ya seri port kullanılıyor yada 0-5 volt analog çıkış ,uzun lafın kısası 0-5 volt lambdadan değilde elektronik devresinden çıkar .

başka soru işareti olan varsa cevaplarım :)

[Murat]

hımm o zaman detaylara inelim ,

sizin düşünceniz tamamen hatalı ,yada internette okuduğunuz şeyi yazan yanlış yazmış .

narrow band lambda:
çıkışı 0-1 volt arasında sürekli gider gelir halde değişir ,
demiştik ya hani ,anahtar gibi çalışır ,
zengin karışımda çıkış voltajı 0.8 - 1 volt arasında olur ,
fakir karışımda da 0.2 volt falan ,
ama işte arası yok ,
o yüzden çıkış bilgisi zengin veya fakir dir. ne kadar zengindir ?? vermez bize .

çıkışa basit bir voltmetre takın, ölçebilirsiniz bile ,
zaten birkaç ucu daha vardır onlarda içindeki ısıtıcı rezistansın girişleridir ,orayada 12 volt gelir.

hatta hemen baktım google da basit olarak bir narrow band lambda çıkış sinyal görüntüsü buldum ,aynen bu şekilde, rölanti ölçümü bu .
http://www.lanzo.se/auto/graphics/lambda_w.gif

belki görenleriniz vardır ,belkide kullanan vardır arabasında ,
autometerin falan air-fuel göstergesi diye satılan ledli göstergeler vardır, yuvarlak,
işte onlara bakınca rölantide ledler sürekli iner ve çıkar ,gazlayınca tüm ledler yanar .
onuda buldum ,işte
https://secure.buschurracing.com/catalog/images/5775_d.jpg


............



şimdi gelelim wideband lambdaya

tamamen farklı bir yapısı var ,
öyle çıkışına voltmetre bilmem ne takamazsın ,
çünkü çıkış uçlarında 0-5 volt yok.

toplamda şu an net hatırlamıyorum ama 7 tane ucu olması lazım ,
pump-cell adı verilen bir alt yapısı var ve birşey okumak için ciddi elektronik bir devre kullanmak şart, bu kablolardan 2 tanesi gene ısıtıcı resiztans için kullanılır ama direk 12 volt ta verilmez, PID yapısında elektronik olarak sürülmesi gerekir.

peki nerede bu 0-5 volt çıkışı ?
işte o devre tasarlanırken okunan lambda bilgisini dışarıya vermek için ya seri port kullanılıyor yada 0-5 volt analog çıkış ,uzun lafın kısası 0-5 volt lambdadan değilde elektronik devresinden çıkar .

başka soru işareti olan varsa cevaplarım :)

http://videos.streetfire.net/video/AutoGauge-Narrowband-AFR_641707.htm

senin söylediklerini sanırım bu video destekliyor.benim aracımda kullandığım ve şu an satılık olan nb afr.

[VeNoM_35]

arkadaş aracında orj menu ekranında narrow değerleri okuyabiliyor, o2 sensörünü wide destekleyen bir sensör ile deiştirse yine kullanabilirmi acaba o ekranı yoksa aem tarzı ekstra bir gösterge şartmı?

[yavuz364]

söylediğim gibi "teorik olarak" yani teorikte narrow band larında kullanılabilmesi gerekiyor ama büyük ihtimalle hazır narrow band sensörlerin içinde voltajı proportional dan on-off a çevirecek bir devre koyulmuş..
benim bahsettiğim arabalar için olmayan "zirkonyum dioksit" sensörleri için geçerli.. arabalar için olanın da içini açıp devreyi iptal ederseniz proprotional bilgi elde edilebilir sanırım :)

[.::EmrE::.]

Okuduğuna güvenmiyorsan neden konu açıyorsun?

Egzoz takıldıktan sonraki farkta eskisine göre daha zengine düşmesinden dolayı 13.7ye düşüyor. Mesela kutu içi hava filtresi tak tekrardan değer yükselir...

Okudugum kadarıyla derken,araçtaki ekranın narrowband okuyabildiğini okudum demek istedim sadece,başka bişi okumadım yani :)

Teşekkürler arkadaşlar değerli bilgileriniz ve açıklamalarınız için :)

[Maxi]

arkadaş aracında orj menu ekranında narrow değerleri okuyabiliyor, o2 sensörünü wide destekleyen bir sensör ile deiştirse yine kullanabilirmi acaba o ekranı yoksa aem tarzı ekstra bir gösterge şartmı?


şöyle cevaplayayım ,
narrow band lambda sensörünü söküp yerine wideband sensör takamazsın.

[Ranthor]

Ama bazı wideband cihazlarının (misal zeitronix) narrownband similasyonu vardır.

[ACTPK]

Okudugum kadarıyla derken,araçtaki ekranın narrowband okuyabildiğini okudum demek istedim sadece,başka bişi okumadım yani :)

Teşekkürler arkadaşlar değerli bilgileriniz ve açıklamalarınız için :)

Narrowband'la Wideband'ın farkını bilmediğin için konu açıyorsun. Ardından Narrowband olduğunu okuyabiliyorum diyorsun. Narrowbandla Wideband farkını bilmiyorsan narrowband olduğunu nasıl anladın? Belkide Wideband...

[RCpower]

güzel bilgiler varmış bunları biliyoz zaten :D
şimdi rica ediyorum biri afr haritası neye göre nasıl yazılır açıklasın..
mümkünse excellde basit bir şekilde üst devir, full throttle (full boost), alt devir sakin gaz neye göre setlenir?

[yavuz364]

rölantide motorun düşük devirde çalışabilsin die biraz zengin olmalı 15-16 olabilir, rölanti üzerine çıktıktan sonra orta devirlerde 14.7 en ideal AFR oranı, üst devirlerde de AFR nin iyice yükseltilmesi lazım.. daha deneyimli arkadaşlar ayrıntılı bilgi verebileceklerdir.. ancak bana kalırsa imkansızda olsa en iyisi dyno üzerinde yapılabilir :D

[.::EmrE::.]

Narrowband'la Wideband'ın farkını bilmediğin için konu açıyorsun. Ardından Narrowband olduğunu okuyabiliyorum diyorsun. Narrowbandla Wideband farkını bilmiyorsan narrowband olduğunu nasıl anladın? Belkide Wideband...

Opc forumlarından birinde gösterilen değerlerin Narrowband oldugunu okudum,oradan biliyorum ;) veya arac kitapcıgından okumuş olabilirim belki,açık aramaya ne gerek var ki şimdi ? :rolleyes: