Formula 1 deyince akla gelen ilk şeydir hiç şüphesiz motor.Her ne kadar günümüzde standardtlaşan aerodinmizm in gölgesinde kalan bir parça halini almış durumda olsa da eskiler "Şasi ne kadar dayanıklı ,aerodinami ne kadar kusursuz pilot ne kadar yetenekli olursa olsun Formula 1 otomobili ancak motoru kadar hızlıdır derler." Karşınızda tarihin en iyi 10 motoru.
1- 3.0 LT FORD COSHWORTH DFV
Ford un ürettiği Coshworth DFV sadece F1 motor tasarımı ve performası ile ilgili parametreleri baştan yazmakla kalmadı, rakiplerini öyle büyük farkla geride bıraktı ki tüm Grand prix yarış kültürünü değiştirdi.1967 Hollanda gp sinde Jim Clarck ın Lotus 49 la kazandığı birincilikten,1983 Detroit te Michele Albereto nun Tyrell ı bir DFY modifikasyonu ile kazanana dek bu 90 derece açılı V motoru tam 155 grand prix zaferine imza attı.Bir deha olan Keith Duckworth un Ford un 100 bin sterlinlik bütçesi ile tasarladığı motor 1969 un başında herkesin satın alabileceği bir ürün haline geldi.Tanesi 7500 sterlindi.Bu motorla 3 kez dünya şampiyonu olan Jackie Stewart “Nasıl fark yarattığını tahmin bile edemezsiniz” diyor, “ Ken Tyrell ın takımına katılmadan önce H-16 BRM kullanıyordum.DFV yle yarıştığım anda sanki başka bir gezegende yarıştığımı hissettim”.Daha da önemli bir nokta DFV Enzo Ferrari nin takımın sürekli olarak üzmeyi başarmıştı.
2 – FERRARİ V10 90°
96-97 sezonlarında kullanılan 75°, 98-99 sezonunda kullanılan 80° den sonra Ferrari müthiş rekorların ve başarıların geleceği 2000-05 yılları arasında 90° li V10 motorunu kullandı. Rory Byrne ve Ross Brawn ikilisinin teknik ve tasarımını üstlendiği harika aracın motor bölümü başkanlığı koltuğunda bulunan Paolo Martinelli " Temel amacımız aracın şasisi gibi her sene motoru daha üst seviyeye taşımaktı" diyor."Bu süre zarfında çok sayıda yenilikçi malzameler ve çeşitli bileşenler kullandık.Buna ek olarak yakıt ve madeni yağ geliştirme ortağımız Shell ile oldukça yakın çalıştık."
Mercedes Ilmor un dayanıklık konusunda oldukça geride kaldığı bu dönemde Williams ın kullandığı P kodllu V10 lar güç üretimi konusunda Ferrari V10 undan daha üstün olsa da kırmızıların yakaladığı motor -şasi ikilisinin müthiş uyumu dönemin tek hakiminin Ferrari olmasını sağladı.Ferrari 2000 den 2005 in sonuna kadar kullandığı bu motorda sadece Fransa 2000 de motorundan gri dumanlar yükselmiş.Schumacher 5 şampiyonluk kazanırken takım 58 galibiyete imza atmıştı.
3- 1.5 TAG TTE-P01 TURBO V6
1981 de Ron Dennis, Porche nin kapısını çalarak onlardan teknoloji harikası olan bir F1 motoru istedi.Ancak Ron bedavacı değildi.Şef tasarımcı John Bernard ın istekleri doğrultusunda hazırlanacak 1.5 litrelik turbo v6 motoru geliştirmek için harcanacak parayı ödemeye hazırdı.Sonuç ,küçük boyutlarda aliminyum bazlı,90 derece v6 bir motordu.İlk versiyonu 600 beygir gücünde ,yani en iyi Coshworth v8 den yaklaşık 75 beygir daha fazlaydı.Motor Mclaren in yatırımcılarından Techniques d’Avant Garde nin ismini kullanarak TAG turbo olarak anıldı ve Mclaren a 84,85, ve 86 da üst üste 3 markalar şampiyonluğu kazandırdı.Lauda”Mclaren –TAG o kadar iyiydi ki 1984 pilotlar şampiyonası benimle Alain Prost arasında bir yarışa dönüşmüştü.İkimiz 16 yarışın 12 sinde ilk sırayı elde ettikPorsche gerçekten mükemmel bir iş çıkarmıştı” dedi
4 - 3.0 FERRARİ 312 DÜZ-12
312 DÜZ -12 ,Ferrarinin 1970 sezonunda o zamanlar pistleri domine eden İngiliz takımlarına karşı başını dik tutmasını sağlayacak bir performans sergileyen Maranello F1 motorlarından biriydi.Şef mühendis Mauro Forghieri eski v12 ye göre küçük te olsa bir ağırlık avantajı sağlayacağını düşünerek düz-12 versiyon kullanmayı denedi.İlk başta 312 nin 11500-11750 devirde yaklaşık 460 beygir güç üreteceği hesaplanmıştı.Amerikadan ithal özel alaşımlarla yapılmış çok dayanıklı bir motordu.312, 70-80 yılları arasında 11 sezonda 158 Grand Prix den 37 galibiyet üç de şampiyonluk çıkardı.”Gerçekten kurşun geçirmez gibiydi” diyor Mario Andretti,”Motorun canına okurdunuz ama ters bir ses bile duymazdınız.Ne olursa olsun çalışmaya devam ederdi.”
5 – 2.5 MASERATİ 6 SİLİNDİR (250 F )
250F şasisine monte edilen 6 silindirli Maserati motoru bu klasik F1 otomobilini tüm 2.5 lt dönemi boyunca (54 -60 arası) pistlerde tutmayı başardı.Bu motorun 1954 teki ilk ve üç yıl sonraki son şampiyonluğu kazanan isim efsane pilot Fangio ydu.2493 cc hacimli motor,metanol yakıtla 7400 devirde 240 beygir güç üretiyordu.1954 te gelişimi sürdü ve silindir başları ile valf kontrollerindeki değişikliklerle 800 devire çıktı.ancak maliyet çok yükseldiği için motoru almak isteyen takımlara orijinal motorlar satıldı.1957 de motor metanol/benzol yakıt karışımına eklenen nitro –metan sayesinde 270 beygir güç üretiyordu.
6– 1.5 COVENTRY CLİMAX V8
Ferrari 1.5 litrelik motorların ilk szonunda pistleri domine etmişti ama 1961 sonunda ortaya çıkan Coventry Climax V8 bu üstünlüğü bitiren araç oldu.Bu 90 derece açılı V8 her sezon biraz daha geliştirilerek ilk versiyondaki 185 beygir güç,son yapılan 32 valfli versiyonda 213 beygire ulaşmıştı.115 kg lık ağırlığı ile Climax V8 o zamanların en hafif f1 motoruydu.Üçü dışında hepsi,efsane pilot Jim Clark ın Lotus u tarafından kazanılan 22 grand prix zaferine ulaştı.Climax V8 sadece çok başarılı bir motor değil aynı zamanda F1 in en bağımsız takımları için güvenilir ve ucuz bir seçenek oluşturdu.Başarıları belki Coshworth DFV kadar büyük değildi ama o zamanlar Climax V8 en az DFV kadar önemli bir rol oynadı
3.5/3.0 RENAULT RS V10
Motorların çoğunluğunun V8 ya da V12 olduğu bir dönemde Renault,1989 başında F1 e 67 derecelik V10 bir motorla dönüş yaptı.İki yıl içinde Williams la hem markalar hem de pilotlar şampiyonluğu için mücadele edecek duruma gelmişlerdi.1992 de Nigel Mansell şampiyonluğa ulaştı.14000 devirde çalışan 1992 nini Renault Renault RS4 V10 motoru yaklaşık 750 beygir güç üretiyordu.Rs 4 ün ilk monte edildiği Williams FW 14B bir teknoloji harikasıydı.Aktif süspansiyon,ABS fren sistemi,yarı otomatik vites kutusu gibi süper özelliklere sahipti.Bunların tamamı 1992 sonunda yasaklandı ama Renault V10 ,Prost(93),Schumacher (95),Hill (96) ve Villeneuve (97) le üstüste şampiyonluklar kazanmayı başardı.Renault Sport düzenli olarak motoru geliştirmeyi sürdürerek 95 başındaki3 litre motorlara geçişte de üstünlüğünü korudu.V10 motor FİA kuralları tarafından mecbur edilmeden önce bile Renault ciddi bir motor üretmek isteyen herkesi bu tercihi kullanması gerektiğini ispat etmişti bile.
8 – 1.5 BMW M12/13 TURBO
F1 motorları tarihini en çılgın ürünlerinden biriydi.1000 beygirin üzerindeki M12, BMW nin teknik gurusu Paul Rosche tarafından geliştirilmiş ve temelde standart dört silindirli bir yol otomobilinin motor bloğu kullanılarak yapılmıştı.(en az iki yıl kullanılmış ve 100 bin km yapmış motorlar seçiliyordu.).Bu silindir başına 4 valfti.Tek KKK turbolu motor başlarda 9500 devirde 560 beygir güç üretiyordu ve 1983 te Piquet e şampiyonluk getirmişti.Motor biraz daha geliştikten sonra sıralama turları için üretilen özel modelin kısa bir süre için 1100 beygire kadar çıktığı söyleniyordu.Piquet in Brabham ı ya da Gerhard Berger in Benetton unun Monza nın ünlü start finiş düzlüğünde 340 km hızla giderken arkalarında bıraktıkları yanmamış hidrokarbon bulutu gözalıcı renk oyunları yaratarak izleyenleri büyülüyordu.”Monaco daki ünlü tepeye Massenet sol virajına doğru altıncı vitesle tırmanırken bile patinaj yaptığımı hissedebiliyordum” diyor Berger “Yaklaşık saatte 320 km ile üstelik”
9 – HONDA RA 163 V6 TURBO
Honda RA163 V6, TAG turbonun elinden F! İn en güçlü motoru unvanını alarak 86-88 arasında Williams ve Mclarenle üst üste üç şampiyonluğa ulaştı.RA163 hayatına 80 lerin ilk yarısında çok başarılı olan 80 derecelik Honda F2 motorunun bir turbo versiyonu olarak başladı.V6 nın ilk versiyonları son derece hızlı ve dayanıklı ama kullanılması çok zor motorlardı.Motorda turbo gecikmesi vardı.Dar bir güç sınırını aştığı zaman aniden 700 beygire fırlıyordu.Honda zamanla motoru geliştirerek güç artışını daha kontrollü hale getirdi;1988 de ise Williams la olan sözleşmesini bir yıl daha erken bitirerek Mclaren e konsantre oldu ve 2.5 bara indirilen turbo çıkış gücüne rağmen 625 beygirlik harika bir E versiyonu geliştirdi.Yeni motor 1987 deki versiyondan yüzde 23 az yakıt tüketiyordu.
10 – 3.0 MERCEDES F0110 V10
Ilmor mühendislik, Leyton House/March ve Sauber içinkendi motorlarını geliştirmesinin ardından,90 ların ilk yarısında Mercedes-Benz in V10 motor programı yavaş yavaş ilerlemeye başladı.Mercedes 1993 te Ilmor un bir kısmını satın aldı ve 1995 ten beri Ilmor un üzerinde üç noktalı yıldız taşıyan 75 derecelik V10 ları Mclaren e güç sağladı.İlk başlarda bazı sorunlar yaşasa da Ilmor 90 ların sonunda Mercedes V10 u geliştirerek pistteki en iyi motor haline getirdi.Ancak motor en güvenilir olmaktan hayli uzaktı.Mclaren tasarım bölümünü Williams dan 1996 da transfer ettikleri adrian Neewy in etrafında yeniden kurdu.Bu değişiklik meyvesini çok kısa sürede verdi ve şasi motora uyum sağlıyarak Mika Hakkinen in 98 ve 99 da Pilotlar Şampiyonu olmasını sağladı.”Ilmor un 90 larda ürettiği orijinal F1 motoru 2000 lerdeki Mercedes V10 u karşılaştırırsanız arada büyük farklar görürüsünüz” diyor Mario İllien”Ancak yine de genel felsefe aynı.İlk zamanlar motorun en büyük avantajı çok küçük ve hafi olmasıydı ve bu bizim sürekli peşinde olduğumuz bir şey “
Kaynak:F1 Racing & İnternet
Sinan Bozok
Videolar da benden dinleyin kulaklarınızın passı açılsın
Michael Schumacher testing F1 Ferrari 2001 - screaming F1 V10 sound - YouTube
Renault F1 V10 SOUND @ test bench early 90's - AMAZING SOUND - YouTube
ATSPEED ROLLING ROAD FORMULA 2 BMW M12 - YouTube
Honda F1 motor test - YouTube
Alıntı
Maxi Nickli Üyeden Alıntı
