Trafik kazası mağdurlarının hakları !!!
Av. Ali Oktay
25 Ocak 2006
Yıl 2004. Yer Kastamonu. Henüz 30 yaşındaki genç polis memuru Mustafa, eşinin doğum sancıları tutunca hemen hastaneye yetiştirmek için komşusunun arabasını alır ve yola çıkar. Durum acildir. Bu sebeple Mustafa sürekli hız yapmaktadır. Hatta bir iki defa trafik ekipleri kendisini durdurmuş ve hız yapmaması için uyarmışlardır. Fakat durumun hassasiyeti gereği yola devam etmesi için izin vermek zorunda kalmışlardır onlar da. Ancak ne yazık ki çok geçmeden aşırı hız ve dikkatsizlik sebebiyle araç yoldan çıkar. Eşi Ayşe yaralı kurtulur ve hastaneye ulaştırılır. Ancak Mustafa, maalesef hayatını kaybeder. Doğumu için hastaneye yetiştirdiği eşinin dünyaya getirdiği ikinci yavrusunu bir kez bile görmek nasip olmamıştır. Geride biri henüz 3 yaşında, diğeri birkaç günlük bebeği ile Ayşe, baba evine dönmekten başka çare bulamaz. Manen çektiği acı devam ederken bir yandan da maddî sıkıntılar kendini hissettirmeye başlamıştır. Eşi 9 yıl 6 aylık polis memuru olduğundan ve 10 yıl dolmadan maaş bağlanma hakkı verilmediğinden yaptığı başvurular sonuçsuz kalmıştır. Kocasının polis memuru arkadaşlarının topladığı yardımlar ise borç harç bir ev almaya harcanmıştır. Ama hayat devam etmektedir ve iki çocuğunun bakım masraflarını da karşılamak zorundadır Ayşe...
Olay burada bitmiyor elbette. Yukarıda anlattığımız bu hadise aylar sonra bana intikal edip kaza raporunu incelediğimde aile için bir ümit ışığı olduğunu görmüştüm. Aslında durum pek de lehde değildi. Zira kazaya aşırı hız yol açmış ve sürücü eş % 100 kusurlu bulunmuştu. Fakat bir detay işin çözüm kaynağı olacaktı. Nitekim tespitimiz doğru çıktı. Aileye, konuyla ilgili kurumun 3 hafta içinde 40 milyar TL ödeyeceğini söylediğimde, seslerindeki mutluluk bizi daha da memnun etmişti. Ödemeyi almak üzere İstanbul’a geldiklerinde “Allah size hac nasip etsin” diye duâ etmelerini hâlâ unutamam. Tabiî İl Emniyet Müdürü Hüseyin Beyin teşekkür telefonunu da ...
Buraya kadar anlatılan olay aslında her yıl trafik kazasında kaybettiğimiz 7 bin 500 ailenin yaşadıklarından çok farklı değil. Kaybettiği eşinin anne-babasının, çocuğunun acıları dinmezken hayatın maddî yükü, problemleri ile birlikte gelmekte gecikmiyor ne yazık ki. Türkiye de 2004 yılında tam 495 bin adet kaza meydana gelmiş. Maalesef bu kazalarda yaklaşık 7 bin 500 insanımız hayatını kaybetmiş, 136 bin kişi ise yaralanmış. Trilyonlarca liralık maddî kayıpları ise tahmin etmek de pek güç olmasa gerek. Her sene bu vahim tablo tekrar etmekte, yine geride gözyaşı, acı kalmakta ve tabiî maddî sıkıntılar yaşanmaktadır.
Peki, ne yapmak lâzım? Trafik kazalarında mağdurların ne gibi hakları söz konusu?
1983 tarihinde kabul edilmiş olan 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KYTK) trafikle ilgili çok sayıda düzenleme getirmiştir. Kanuna göre trafikte bulunan otomobil, otobüs, kamyon, traktör, çekici gibi her türlü araç, “zorunlu malî mesuliyet sigortası” (ZMMS) yaptırmak zorundadır. Bu sigortayı yaptırmamak suç olup cezayı gerektirir. Tabiî bunu araçların maddî hasarı ile ilgili tazminatları karşılayan “kasko sigortası” ile karıştırmamak lâzım. Zira kasko sigortası mecburi değil, isteğe bağlıdır ve yaptırmamanın bir cezası yoktur. Ancak ZMMS mecburidir ve her yıl yenilenir.
Trafik kazası vukuunda hayatını kaybedenlerin geride bıraktığı birinci derece yakınların (eş, çocuk, anne, baba) maddî hakkı doğmaktadır. Geçen yıl itibarıyla bu rakam 50.000 YTL olup bu sene itibarıyla 57.500 YTL ye yükseltilmiştir. Söz konusu tutar aktüer adı verilen hesap uzmanlarınca hesaplanır ve çıkan rakam mağdurlara ödenir. Ancak kazanın özelliği, hayatını kaybeden kişilerin vasıfları, geride bıraktığı kişilerin durumlarına göre alınacak tazminat bedeli bu limitlerin de üzerinde olabilir. Önemle hatırlatalım ki bu rakam kanundan kaynaklanan bir yükümlülük olup olaydaki kusuru sebebiyle sürücü veya araç sahiplerine bir sorumluluk ve maddî yük getirmez. Yeter ki kanunun aradığı istisnalar olmasın.
Söz konusu imkân sadece trafik kazası sonucu hayatını kaybedenlere değil, aynı zamanda sakat kalan ya da yaralanan kişilere de sağlanmıştır. Kanuna göre yine yukarıda zikredilen limitler dahilinde her türlü hastane, ilâç masrafları karşılıksız olarak ödenebilir. Hatta kendinizi kesinlikle ucuz hastanelere gitmekle kısıtlamayın. En pahalı, devlet veya özel hastanelerden de bu hizmeti alabilirsiniz. Ancak şu hatırlatmayı da yapmak gerekiyor: Hastaneye kaldırılan kişi, kazaya kendi kusuru ile yol açmamış olacak, ya da aracın kusurlu sürücüsü veya aracın sahibi olmayacak. Alkol ve ehliyetsizlik de diğer istisnalar arasında yer alıyor. Yine de kaza raporunu iyice okuyup anlamak, aracın sahip olduğu poliçeleri incelemek şart.
Kamuoyunda sıkça duyulan, ama yanlış anlaşılan diğer bir husus da ‘Garanti Fonu’ diye bilinen ‘Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı.’’
Sözkonusu fon her kaza olayında hemen otomatik olarak devreye giren, kim olursa olsun herkese ödeme yapan, hastane masraflarını karşılayan bir yapıya sahip değil elbette. Kanunda sayılan durumlar şunlar: Kazayı yapan aracın bilinememesi, aracın geçerli bir ZMMS olmaması, ya da sigorta şirketinin iflas etmiş bulunması ve kazaya yol açan aracın çalıntı olması.
Son olarak önemle belirtilmesi gereken bir diğer husus da hakların talep edilebileceği sürenin kısıtlı olmasıdır. Buna göre olay tarihinden itibaren 2 yıl içinde gerekli başvuru yapılmadığı takdirde zaman aşımı sözkonusu olmaktadır. Diyelim ki 2004 yılı Ocak ayında vuku bulan bir kaza için bile hâlâ bir hak mevcuttur.
Yukarıda özetle izah etmiş olduğumuz haklar konusunda herkesin bilgilenmesi çok önemli. Ülkemizin en ücra köşelerinde böyle bir hakkı olduğunu bilmeden yaşayan pek çok mağdurun bulunduğunu unutmamak gerekiyor.
